Articles

ฐานปรัชญาไทยจากเบคอน

Academy of Moral and Political Sciencesby Academy of Moral and Political Sciences

ศ.กีรติ บุญเจือ
ราชบัณฑิต

การศึกษาปรัชญาได้พัฒนาวิจัยการวิเคราะห์ วิจารณ์ และสังเคราะห์ เจาะลึกได้มากพอสมควร หากเราลองนำแนวทางการพัฒนาดังกล่าวมาค้นหารากเหง้าของปรัชญาไทย โดยเริ่มจากความคิดของฟรังซิส เบคอน (Francis Bacon ๑๕๖๓-๑๖๒๖) นักปรัชญาอังกฤษสายประสบการณ์นิยมที่สังเกตข้อมูลได้ลุ่มลึก และการตีความอันเฉียบคมของนักปรัชญาฝรั่งเศสสายเหตุผลนิยมนามว่าเรอเน เดส์การ์ต (Rene Descartes ๑๕๙๖-๑๖๕๐)

ฟรังซิส เบคอน (Francis Bacon  ๑๕๖๑-๑๖๒๖) ได้สังเกตจากเกณฑ์ความจริงของโซเครติส (Socrates ๔๖๙-๓๙๙) ที่ว่า คนเรามีโครงสร้างของปัญญาเหมือนกัน จึงน่าจะรู้อะไรเป็นความจริงตรงกัน แต่เนื่องจากมีกิเลสมาบิดเบือน ทำให้ตัดสินความจริงไปตามความต้องการของกิเลส ทางแก้ไขก็คือ ต้องอบรมพัฒนาจิตให้หมดกิเลสด้วยวิธีเพ่งพินิจ (contemplation) ตัดกิเลสให้เหลือแต่ความจริง แต่เบคอนสังเกตจากประวัติความคิดของยุคกลางพบว่านักพรตของศาสนาคริสต์จำนวนมากปฏิบัติการเพ่งพินิจอย่างเชื่อได้ว่าหมดกิเลสจนได้รับการแต่งตั้งเป็นนักบุญ (canonization) ก็มี  แต่ท่านเหล่านั้นก็สอนไม่ตรงกันและขัดแย้งกัน จึงสรุปว่ามีกิเลส ๑ ใน ๔ เป็นอุปสรรคขัดขวางการบรรลุความจริงด้วยปัญญามนุษย์ ได้แก่

  1. Idol of the Tribe เทวรูปแห่งตระกูล ได้แก่ความเชื่อที่ถ่ายทอดมากับสายโลหิตสืบตระกูล
  2. Idol of the Den เทวรูปแห่งถ้ำ ได้แก่ความเชื่อที่ได้มาจากการศึกษาอบรม
  3. Idol of the Market-place เทวรูปแห่งตลาดนัด ได้แก่ความเชื่อที่แฝงมากับภาษาที่คุ้นเคย
  4. Idol of the Theater เทวรูปแห่งโรงละคร ได้แก่ความเชื่อที่ถือเป็นประเพณีเพื่อการปฏิบัติต่อ ๆ กันมาในระดับวัฒนธรรม

เมื่อนำมาลองศึกษาวิจัยเชิงประยุกต์สำหรับสังคมไทย ดังนี้

ปรัชญาไทยที่ได้จากเทวรูปแห่งตระกูล

คนไทยมีเชื้อสายมาจากตระกูลต่าง ๆ เช่น ไทยใหญ่ จีน รามัญ ขแมร์ ญวน จากสายเลือดของพลเมืองไทยจึงปรากฏความโน้มเอียงที่จะยอมรับแนวคิดแบบพหุนิยม (pluralism) นั่นคือถือนโยบายแสวงจุดร่วมสงวนจุดต่าง (unity in diversity)

ปรัชญาไทยที่ได้จากเทวรูปแห่งถ้ำ

นโยบายการศึกษาของชาติไทยมีหลักฐานว่าปรับตัวให้ทันกับสถานการณ์ใหม่ ๆ เช่น การสนับสนุนให้สำเร็จการศึกษาในระดับปริญญาเอก แต่ผู้ที่จบการศึกษาเหล่านี้ส่วนใหญ่ไม่รู้จักปรัชญาไทย จึงควรส่งเสริมการเรียนรู้ปรัชญาไทยในหลักสูตรการศึกษาระดับปริญญาเอก เช่น ปรัชญาไทย ๑ วิชา และปรัชญาสากลสัก ๑ วิชา ก่อนจะเรียนจบหลักสูตร

ปรัชญาไทยที่ได้จากเทวรูปแห่งตลาดนัด

คนไทยทุกคนมีภาษาไทยซึ่งเป็นภาษาในตระกูลอัลไต ทำให้คนไทยมีความเฉียบคมด้านสุนทรีย์จนเป็นผู้นำในเกือบทุกเรื่อง แต่เราก็ประสงค์ (need) รักษาระเบียบกฎเกณฑ์ในเรื่องที่ต้องการความละเอียดละออจากการใช้ภาษาในตระกูลอารยัน (เช่น บาลี สันสกฤต กรีก ละติน อังกฤษ) เป็นหลัก เป็นหน้าที่ของนักปรัชญาไทยที่จะสร้างความลงตัวใน ๒ ด้านนี้ให้ได้ในวิถีชีวิตไทยที่พึงปรารถนา

ปรัชญาไทยที่ได้จากเทวรูปแห่งโรงละคร

ประเพณีทุกอย่างที่ปฏิบัติกันเป็นล่ำเป็นสันบนผืนแผ่นดินไทย ไม่ว่าจะเป็นประเพณีดั้งเดิมที่เกิดขึ้นในถิ่นนี้ หรือนำเข้ามาและปฏิบัติกันเป็นปกติ ย่อมมีส่วนสร้างความเชื่อในจิตใจของพลเมืองไทยไม่มากก็น้อย

จากแนวคิดดังกล่าวเทวรูปคือรากเหง้าของแต่ละคนและแต่ละหมู่เหล่าที่มีส่วนได้ส่วนเสียร่วมกัน การหารากเหง้าตามเทวรูป ๔ ของเบคอนน่าจะช่วยให้เข้าใจรากเหง้าของของพลเมืองไทยปัจจุบัน และเราหารากเหง้าปรัชญาจากเนื้อในตนของพลเมืองไทย ไม่จำเป็นต้องเหมือนหรือไม่เหมือนกับของชนชาติใด เพื่อชี้แจงให้เพื่อนร่วมชาติได้ตระหนักถึงธาตุแท้ของตนเอง เพื่อเข้าใจ รัก ตระหนักถึงคุณค่าอันพึงหวงแหนและช่วยกันพัฒนาต่อไปด้วยการนำเอาส่วนดีออกมาใช้ รู้แก้ไขในสิ่งผิด ให้เป็นเอกลักษณ์ของชนชาติไทยในปัจจุบัน เราจึงจะไปสู่อนาคตได้อย่างมั่นคง

Academy of Moral and Political Sciences

สำนักวิทยาศาสตร์ ราชบัณฑิตยสภา

View all posts by Academy of Moral and Political Sciences →

You might also like

ความเสมอภาคในความยุติธรรม

ปัจจัยเชิงปฏิกิริยาที่ก่อกำเนิดรัฐบาลแบบคณะรัฐมนตรีและตำแหน่งนายกรัฐมนตรี

สวัสดิการสังคม : กรณีศึกษาผู้สูงอายุในสังคมไทย

258 thoughts on “ฐานปรัชญาไทยจากเบคอน”

  1. If you are going for best contents like I do, only
    visit this website every day for the reason that it presents feature contents, thanks

  2. Very nice post. I just stumbled upon your blog and wished to say that I’ve really enjoyed surfing around
    your blog posts. In any case I will be subscribing to your feed and I hope you write again soon!

  3. I’m truly enjoying the design and layout of your
    blog. It’s a very easy on the eyes which makes it much more pleasant
    for me to come here and visit more often. Did you hire out a developer
    to create your theme? Excellent work!

  27. 966601 751685Im often to blogging and i in actual fact respect your content. The piece has truly peaks my interest. Im going to bookmark your content material and preserve checking for brand new information. 640364

  60. An intriguing discussion is definitely worth comment. There’s no doubt that that you need to publish more on this subject, it might not be a taboo matter but generally people do not discuss these subjects. To the next! Cheers!

  67. I’m amazed, I must say. Rarely do I come across a blog that’s both educative and interesting, and let me tell you, you’ve hit the nail on the head. The problem is an issue that too few men and women are speaking intelligently about. I am very happy that I stumbled across this in my search for something regarding this.

  69. Having read this I thought it was really enlightening. I appreciate you finding the time and energy to put this informative article together. I once again find myself spending a lot of time both reading and posting comments. But so what, it was still worthwhile!

  103. After checking out a few of the blog articles on your site, I honestly like your way of blogging. I added it to my bookmark website list and will be checking back in the near future. Please visit my website too and let me know your opinion.

  113. I blog often and I really appreciate your information. Your article has really peaked my interest. I will book mark your website and keep checking for new information about once per week. I subscribed to your Feed as well.

  117. Oh my goodness! Incredible article dude! Thanks, However I am going through issues with your RSS. I don’t know the reason why I am unable to subscribe to it. Is there anybody having the same RSS problems? Anyone that knows the solution will you kindly respond? Thanx!

  120. I blog quite often and I truly thank you for your information. This article has really peaked my interest. I am going to bookmark your blog and keep checking for new details about once a week. I subscribed to your Feed as well.

  123. I blog frequently and I seriously thank you for your information. This great article has truly peaked my interest. I will book mark your site and keep checking for new details about once per week. I subscribed to your RSS feed too.

  127. Everything is very open with a precise clarification of the issues. It was definitely informative. Your site is useful. Thank you for sharing.

  128. Thank you for any other wonderful post. Where else may anybody get that kind of info in such an ideal means of writing? I’ve a presentation subsequent week, and I’m on the search for such info.

  135. You ought to be a part of a contest for one of the highest quality blogs on the internet. I most certainly will recommend this blog!

  136. Spot on with this write-up, I absolutely believe this web site needs much more attention. I’ll probably be back again to read more, thanks for the info!

  140. That is a very good tip especially to those new to the blogosphere. Brief but very accurate information… Thanks for sharing this one. A must read article!

  149. I seriously love your blog.. Great colors & theme. Did you make this amazing site yourself? Please reply back as I’m looking to create my own website and want to know where you got this from or exactly what the theme is called. Cheers!

  158. I’m amazed, I must say. Rarely do I come across a blog that’s equally educative and interesting, and without a doubt, you’ve hit the nail on the head. The issue is an issue that too few people are speaking intelligently about. I am very happy I stumbled across this in my search for something relating to this.

  161. https://main7.net/baca/
    Yet another issue is that video games are normally serious in nature with the main focus on finding out rather than enjoyment. Although, there is an entertainment factor to keep the kids engaged, each and every game is often designed to work towards a specific experience or area, such as mathematics or scientific discipline. Thanks for your posting.

  169. Aw, this was a very nice post. Spending some time and actual effort to create a good article… but what can I say… I procrastinate a whole lot and never manage to get anything done.

  170. Hi there! I could have sworn I’ve visited this website before but after browsing through a few of the articles I realized it’s new to me. Regardless, I’m certainly delighted I found it and I’ll be book-marking it and checking back frequently!

  175. I must thank you for the efforts you have put in writing this site. I’m hoping to check out the same high-grade content by you in the future as well. In fact, your creative writing abilities has inspired me to get my own blog now 😉

  176. Hello! I just wish to offer you a huge thumbs up for your great information you have got here on this post. I am coming back to your website for more soon.

  193. May I simply say what a relief to discover a person that genuinely knows what they’re discussing online. You definitely realize how to bring an issue to light and make it important. More and more people need to look at this and understand this side of your story. It’s surprising you aren’t more popular because you certainly have the gift.

  201. You’re so interesting! I do not think I have read through anything like this before. So wonderful to discover someone with a few original thoughts on this topic. Seriously.. many thanks for starting this up. This website is something that is needed on the web, someone with a bit of originality.

  203. Hello, I do believe your website might be having web browser compatibility problems. When I look at your site in Safari, it looks fine however, when opening in IE, it’s got some overlapping issues. I simply wanted to provide you with a quick heads up! Apart from that, great site!

  205. This is the perfect site for everyone who hopes to understand this topic. You realize a whole lot its almost hard to argue with you (not that I personally would want to…HaHa). You definitely put a new spin on a subject which has been written about for decades. Great stuff, just wonderful.

  208. The next time I read a blog, I hope that it doesn’t fail me as much as this particular one. After all, I know it was my choice to read, but I actually thought you would probably have something helpful to say. All I hear is a bunch of crying about something you can fix if you weren’t too busy looking for attention.

  209. Hello there! This article could not be written any better! Reading through this post reminds me of my previous roommate! He always kept talking about this. I will send this information to him. Pretty sure he will have a very good read. I appreciate you for sharing!

  211. I blog frequently and I really appreciate your content. The article has really peaked my interest. I will book mark your site and keep checking for new details about once per week. I subscribed to your RSS feed as well.

  212. Next time I read a blog, I hope that it doesn’t fail me as much as this one. After all, I know it was my choice to read through, however I really thought you would have something useful to talk about. All I hear is a bunch of crying about something you can fix if you were not too busy looking for attention.

  213. An outstanding share! I’ve just forwarded this onto a coworker who was conducting a little research on this. And he actually ordered me dinner due to the fact that I found it for him… lol. So let me reword this…. Thanks for the meal!! But yeah, thanks for spending the time to talk about this topic here on your site.

  218. I’m amazed, I have to admit. Rarely do I come across a blog that’s equally educative and entertaining, and without a doubt, you’ve hit the nail on the head. The problem is something too few men and women are speaking intelligently about. I am very happy that I came across this during my search for something relating to this.

  222. After exploring a number of the blog articles on your blog, I seriously appreciate your way of blogging. I book marked it to my bookmark website list and will be checking back soon. Please check out my website too and let me know how you feel.

  226. Next time I read a blog, I hope that it won’t disappoint me as much as this one. After all, Yes, it was my choice to read through, however I actually believed you’d have something helpful to talk about. All I hear is a bunch of whining about something you could fix if you were not too busy looking for attention.

  228. Hi there! This blog post couldn’t be written any better! Looking at this post reminds me of my previous roommate! He constantly kept talking about this. I am going to send this information to him. Pretty sure he will have a very good read. Many thanks for sharing!

  229. This is a very good tip particularly to those fresh to the blogosphere. Brief but very precise information… Thank you for sharing this one. A must read article.

  231. I’m very pleased to uncover this great site. I want to to thank you for your time for this particularly fantastic read!! I definitely really liked every little bit of it and i also have you bookmarked to check out new stuff in your site.

  233. Good day! I simply wish to give you a big thumbs up for your great information you have right here on this post. I’ll be coming back to your site for more soon.

  236. You need to take part in a contest for one of the highest quality websites on the internet. I’m going to recommend this web site!

  237. Way cool! Some extremely valid points! I appreciate you writing this write-up and also the rest of the site is also really good.

  240. Spot on with this write-up, I really believe this website needs far more attention. I’ll probably be returning to read more, thanks for the information!

  245. An impressive share! I’ve just forwarded this onto a friend who had been conducting a little homework on this. And he actually ordered me lunch due to the fact that I stumbled upon it for him… lol. So let me reword this…. Thank YOU for the meal!! But yeah, thanx for spending time to talk about this matter here on your website.

Leave a Reply

Your email address will not be published.